Na czasie z prawem #13: uprawnienia ratownika, dane medyczne

Zapraszamy do lektury najnowszego artykułu z naszego cyklu aktualności – Na czasie z prawem #13!

W tej serii omawiamy najświeższe informacje z zakresu zarówno prawa medycznego, jak również aktualności dot. aktualnych prac resortu Ochrony Zdrowia.

Na czasie z prawem #13 – spis treści

1. Uprawnienia Pacjenta w kontekście dostępu do dokumentacji medycznej
2. Prawo pielęgniarki do wystawiania recept – zakres, lista leków
3. Świadomość Polaków dot. kampanii zdrowotnych – dlaczego jest tak niska?
4. Nowe uprawnienia ratowników medycznych
5. Zasady udzielania danych o stanie zdrowia Pacjenta

drEryk – trzymamy rękę na pulsie! Bądź na bieżąco razem z nami!

Uprawnienia Pacjenta w kontekście dostępu do dokumentacji medycznej

W dobie rozwoju cyfryzacji usług medycznych, jednymi z ważniejszych zagadnień stały się uprawnienia Pacjenta dotyczące dostępu do swoich danych, przetwarzanych drogą elektroniczną.

24 maja br. podczas konferencji ,,RODO i cyberbezpieczeństwo w zdrowiu”, Agnieszka Wernik (Biuro Rzecznika Praw Pacjenta) przedstawiła najważniejsze zasady udostępniania dokumentacji medycznej Pacjentowi (lub osobie do tego upoważnionej).

Jak wspomnieliśmy wyżej, podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną:

1. Pacjentowi,
2. osobie upoważnionej przez Pacjenta.

Ponadto, po śmierci Pacjenta, dokumentacja medyczna jest udostępniana osobie upoważnionej przez Pacjenta za jego życia, bądź osobie będącej w chwili zgonu Pacjenta jego przedstawicielem ustawowym. Co więcej, w takiej sytuacji dokumentację może otrzymać także osoba bliska Pacjenta (chyba że sprzeciwił się on temu za życia, lub jeśli nie wyraża na to zgody inna osoba bliska).

Ustawa o prawach pacjenta definiuje także możliwość udostępnienia dokumentacji medycznej w innych przypadkach. Jednym z przykładów jest przekazanie dokumentacji innym podmiotom leczniczym w związku z kontynuacją leczenia.

Pomimo faktu, że Pacjent ma prawo do informacji zawartych w dokumentacji medycznej należy pamiętać, że nie jest on jej właścicielem (co do zasady).

Jak podkreśliła Agnieszka Wernik, jednym z głównych obszarów działań Rzecznika Praw Pacjenta będzie interpretowanie okoliczności uzasadniających odmowę udostępnienia dokumentacji medycznej. Spośród możliwych przypadków już teraz wymienione zostały takie sytuacje jak:

• wątpliwości co do szyfrowania i technicznych rozwiązań służących przesyłaniu plików,
• zastrzeżenia dot. weryfikacji tożsamości osoby wnoszącej o udostępnienie, jej adresu e-mail,
• wątpliwości obejmujące zmiany danych w stosunku do tych zawartych w dokumentacji.

Prawo pielęgniarki do wystawiania recept – zakres, lista leków

Warto pamiętać, że jeżeli potrzebujemy recepty, możemy zwrócić się do Pielęgniarki, zamiast do Lekarza.

Stowarzyszenie Pielęgniarki Cyfrowe w swoim komunikacie przypomniało, że Pielęgniarka może nie tylko wystawić określone leki na receptę, ale także przedłużyć receptę lekarską.

W ramach przedłużenia recepty lekarskiej, Pielęgniarka może przepisać leki na choroby następujących układów:

• krążenia,
• pokarmowego,
• nerwowego,
• endokrynnego,
• kostnego i mięśniowego,
• moczowo-płciowego.

Wyjątek stanowią leki o bardzo silnym działaniu, leki odurzające a także substancje psychotropowe.

Ponadto, Pielęgniarka jest uprawniona do wystawienia recepty na środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego a także wyroby medyczne niezbędne do kontynuacji leczenia.

Pielęgniarki mogą również, po uprzednim badaniu fizykalnym, zaordynować opatrunki specjalistyczne oraz paski do glukometrów, a także leki zawierające substancje czynne z poniższych grup:

• antybiotyki,
• leki przeciwbólowe i uspokajające,
• środki przeciwwymiotne,
• leki stosowane przy niedokrwistości,
• leki rozszerzające oskrzela,
• witaminy oraz preparaty diety eliminacyjnej mlekozastępczej,
• leki znieczulające miejscowo,
• płyny infuzyjne.

Świadomość Polaków dot. kampanii zdrowotnych – dlaczego jest tak niska?

Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych przez SW Research dla Instytutu LoveBrands Medical, świadomość Polaków na temat kampanii poświęconych ochronie zdrowia kształtuje się na niskim poziomie w wielu jej płaszczyznach.

Mniej niż połowa ankietowanych (42 procent) deklaruje znajomość jakiejkolwiek kampanii poświęconej zdrowiu, funkcjonującej w przestrzeni publicznej. Co więcej, spośród respondentów znających którąś z kampanii, 10% z nich nie pamięta jej tematu. Z kolei aż 80% nie jest w stanie podać jej nazwy lub hasła.

Najszerzej rozpoznawalnymi kampaniami na przestrzeni ostatnich miesięcy były akcje:

1. ,,Szczepimy się” – zna ją 85 proc. ankietowanych,
2. ,,Rak. To się leczy” – zna ją 48 proc. ankietowanych,
3. ,,Razem ścigamy się z cukrzycą” – zna ją 28 proc. ankietowanych.

Jak podaje Centrum Informacyjne Rządu, na samą kampanię ,,Szczepimy się” przeznaczono środki w kwocie ponad 25 mln złotych. Dzięki temu, kampania ta była obecna w wielu różnych kanałach komunikacji, a także skorzystano z udziału wielu znanych osób.

Eksperci podkreślają, że między innymi z tego powodu fiasko poniósł program Profilaktyka 40 Plus – zabrakło bowiem zdecydowanych działań promocyjnych.

Respondenci stwierdzili, że najskuteczniejszym medium oddziaływania kampanii prozdrowotnych jest telewizja (72 proc.), zaś równie ważnymi źródłami są kolejno: internet (52 proc.) oraz ogólna sfera social mediów i promowanie treści bezpośrednio w placówkach medycznych (30 proc.).

Nowe uprawnienia ratowników medycznych

Ministerstwo Zdrowia skierowało do konsultacji publicznych projekt nowelizacji rozporządzenia ws. medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być wykonywane przez ratownika medycznego.

Zmiany te przewidują przede wszystkim poszerzenie możliwości samodzielnego wykonywania świadczeń medycznych w ramach rosnącej liczby podstawowych zespołów ratownictwa medycznego, w których skład nie wchodzą Lekarze.

Zgodnie z projektem, ratownik medyczny uzyska następujące, nowe kompetencje:

• będzie mógł wykonać intubację dotchawiczną z użyciem środków zwiotczających,
• możliwość wykonania USG (pod warunkiem ukończenia stosownego kursu),
• będzie miał możliwość wykonania drobnych zabiegów chirurgicznych (na zlecenie Lekarza i pod warunkiem uzyskania specjalizacji z zakresu chirurgicznej asysty Lekarza),
• możliwość przeprowadzenia cewnikowania pęcherza moczowego Pacjenta.

Zasady udzielania danych o stanie zdrowia Pacjenta

Jak podkreśla Biuro RPP, ochrona danych osobowych Pacjenta oraz informacji dotyczących stanu jego zdrowia obejmuje trzy wiążące uprawnienia:

• prawo Pacjenta do informacji,
• prawo Pacjenta do tajemnicy informacji dotyczących jego osoby,
• uprawnienie do otrzymania dokumentacji medycznej.

Kto jest uprawniony?

W związku z tym, do otrzymywania informacji o stanie zdrowia uprawnione są następujące osoby:

1. Pacjent,
2. osoba upoważniona przez Pacjenta,
3. osoba nieupoważniona, lecz pozostająca osobą bliską Pacjenta (w wyjątkowych sytuacjach).

Osobą bliską w rozumieniu ustawy o ochronie praw pacjenta jest małżonek, krewny do II stopnia lub powinowaty do II stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu oraz inna osoba wskazana przez Pacjenta.

Zakres uprawnienia do informacji o stanie zdrowia

Pacjent (lub przedstawiciel ustawowy małoletniego mającego mniej niż 16 lat) ma prawo do uzyskania informacji o:

• stanie zdrowia przedstawionej w przystępny sposób,
• rozpoznaniu,
• proponowanych lub możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych,
• następstwach zastosowanych metod lub ich zaniechania,
• wynikach leczenia oraz rokowaniach.

Co więcej, Pacjent może zażądać od osoby wykonującej zawód medyczny, aby tych informacji mu nie udzielać. Ma on także prawo wyrazić zgodę na udzielenie tych informacji innej osobie.

Co z bezpieczeństwem danych?

Zgodnie z zaleceniami, placówka medyczna powinna posiadać dedykowaną skrzynkę pocztową e-mail, przeznaczoną dla osób uprawnionych chcących przesłać stosowne upoważnienie od Pacjenta.

Placówki powinny posiadać odpowiednie systemy, umożliwiające odczyt danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP).

Ponadto, niezwykle ważnym elementem jest zapewnienie bezpieczeństwa transmisji rozmów telefonicznych, w ramach którego dane powinny być przechowywane na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Istotnym aspektem są również procedury umożliwiające weryfikację Pacjenta lub osoby uprawnionej – w kontakcie bezpośrednim bądź na odległość.

Na czasie z prawem #13 – źródła

• Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia (http://dziennikmz.mz.gov.pl/),
• Internetowy System Aktów Prawnych (https://isap.sejm.gov.pl/),
• Serwis prawo.pl,
• Portal rynekzdrowia.pl.